نظریه مارپیچ سکوت، Spiral of Silence

یکی از نظریه, هایی که بیشتر از نظریه های دیگر ارتباطی به رسانه های جمعی قدرت می دهد، نظریه مارپیچ, سکوت است. این نظریه توسط الیزابت نوئل نئومان مطرح شده است.استدلال وی این است که رسانه های جمعی حتما بر افکار عمومی اثر قوب دارند اما این اثر به خاطر محدودیت های پژوهش، در گذشته کم اهمیت شمرده شده یا کشف نشده باقی مانده است.این نظریه استدلال می کند که سه ویژگی ارتباط جمعی، یعنی تراکم همه جایی بودن و هم صدایی در ایجاد اثر های قوی بر افکار عمومی باهم ترکیب می شوند. هم صدایی به تصویر همشکلی از رویدادی که می توان توسعه داد اشاره دارد و اغلب میان رسانه های مختلف مشترک است.اثر هم صدایی این است که بر مواجهه گزینشی غلبه می کند تا افراد نتوانند پیام دیگری را انتخاب کنند و نشان دهنده این است که بیشتر افراد به گونه ای به موضوع نگاه می کنند که رسانه های جمعی آن را عرضه می کنند. فرایندی که افراد در رسانه ها تصمیم می گیرند چگونه رفتار کنند یک فرایند اجتماعی و روانی است.رسانه های جمعی در این فرایند بسیار تاثیرگذار هستنددر واقع رسانه ها تصور افراد از دیدگاه اکثریت را شکل می دهند.رسانه ها تصور افراد از عقاید روبه گسترش را شکل می دهند برای همین است که معمولا افراد در نزدیک رویدادی مثل انتخابات درگیر شبه رویداد ها هستند. اگر ما عقیده ای برخلاف اکثریت داشته باشیم ترجیح می دهیم درباره آن حرفی نزنیم که به آن ترس از انزوا گفته می شود.تصور ما از این نظریه این است که دیدگاه ما مثل یک گردباد شروع می کند به بزرگتر شدن وبه همین ترتیب تصور ما پرورش می یابد، این اطلاعات هم سو و یکسان متراکم و انباشته می شود. مارپیچ سکوت تا حد زیادی به فضای کشور ها و وضعیت دموکراسی بستگی دارد هر چه کشوری بسته تر باشد این مارپیچ عمیق تر خواهد بود.

آیا مارپیچ سکوت شکسته می شود؟ همیشه افرادی هستند که برای بیان عقاید خود از رسانه های جایگزین و ارتباطات میانفردی استفاده می کنند. اتفاقی که در رسانه های جدید افتاده است این است که توزیع متوازن قدرت بین تولیدکننده و مصرف کننده پیام برقرار شده است،همین امر باعث شکسته شدن مارپیچ سکوت در رسانه های جدید شده است. همانطور که گفته شد نقش رسانه های جمعی بسیار مهم است، زیرا مرجعی هستند که افراد به آنها نظر دارند تا توزیع افکار عمومی را پیدا کنند. رسانه های جمعی می توانند به سه طریق بر مارپیچ سکوت اثر بگذارند:
۱. رسانه ها تصور افراد نسبت به اینکه چه عقایدی مسلط است شکل می دهد.
۲. رسانه ها تصورات مربوط به عقاید روبه گسترش را شکل می دهند.
۳.رسانه ها تصوراتی را درباره اینکه فرد چه عقایدی را بدون اینکه منزوی شود می تواند بیان کند، شکل می دهد.
نئومان استدلال می کند که تمایل به سخن گفتن راجع به موضوعات به طور عمده تحت تاثیر تصور فضای عقیده است، اگر فضای عقیده برخلاف عقیده شخص باشد،او ساکت می ماند. گفته می شود نیروی انگیزشی برای این سکوت،, ترس از انزوا است.لاسورسا این پرسش را مطرح کرد که آیا ترس از فضای خصمانه عقیده تا چه اندازه قوی است و مطالعه ای را انجام داد تا این پرسش را بررسی کند.لاسورسا مطالعه ای پیمایشی انجام داد و در آن این مسئله را مطرح کرد که اظهارنظر سیاسی، نه تنها تحت تاثیر تصور شخص از فضای عقیده است بلکه متغیرهای دیگر مثل سن، درآمد، تحصیلات، ارتباط و تناسب فرد با موضوع، استفاده شخص از رسانه های خبری برآن اثر دارد.نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد اظهارنظر تحت تاثیر مجموعه ای از متغیرهای جمعیتی مثل سن، تحصیلات و درآمد، سطح خود سودمندی،توجه به اطلاعات سیاسی دررسانه های خبری و اطمینان شخص به درستی نظر خود است اما ارتباطی با تناسب شخصی موضوع یا استفاده از رسانه های خبری در کل ندارد. اثر مارپیچ سکوت در مورد فیلیپین در طول حکومت فردیناند مارکوس مورد تردید قرار گرفته است. رسانه های عمده در فیلیپین همه شرایطی را که نئومان برای وقوع اثرهای پرقدرت رسانه مشخص کرده است، یعنی حالت تراکمی،هم صدایی و حضور فراگیر داشته اند. اما بازهم جریان اصلی عقیده تازمانی که مارکوس با یک انقلاب سقوط کرد فائق نشد. نقش اصلی در پیروزی بر مارپیچ سکوت در فیلیپین به رسانه های بدیل شامل روزنامه های هفتگی و ایستگاه رادیویی کلیسای کاتولیک تعلق دارد که بیشتر از رسانه های رسمی گزارش های متنوع عرضه کردند.(1)
1.سورین، ورنر و تانکارد، جیمز. نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان. چاپ ششم. تهران: دانشگاه تهران، 1392