حمایت‌های دولتی، سهم در بازار و اعتماد مردم سه ضلع مثلثی است که ضعف در آنها، پیام رسان‌های داخلی را در خود کشیده و مجال محبوب شدن به آنها نمی‌دهد. همین هم باعث شده تا هیچ کدام از پیام رسان‌ها رضایتی از وضعیت خود نداشته باشند.
حتی مدیر پیام رسان سروش که وضعیت بهتری نسبت به سایر رقبای داخلی دارد معتقد است دولت نباید از نمونه‌های خارجی مثل تلگرام حمایت کند بلکه باید فضا را در اختیار فعالان داخلی قرار دهد؛ خواسته‌ای که بیشتر شبیه به انحصار است تا ایجاد فضای رقابتی برابر.
اعتماد در آن سوی مرزها
در ایران بیش از 50 میلیون نفر تلفن همراه هوشمند دارد و از این تعداد بیش از 40 میلیون نفر عضو پیام رسان تلگرام هستند و طبق شنیده ها پیام رسانان داخلی جمعا رقمی در حدود 5 تا 6 میلیون کاربر دارند. یعنی می‌توان گفت حدود 80 درصد از کسانی‌که گوشی هوشمند دارند، از تلگرام و 10 درصد پیام رسان‌های داخلی استفاده می‌کنند. تفاوتی که جهرمی، وزیر ارتباطات اخیراً در تلویزیون یکی از دلایل آن را عدم اعتماد مردمی می‌شمارد و می‌گوید:
«می‌توانیم بگوییم در جامعه احساس امنیت به پیام‌رسان‌های داخلی وجود ندارد. مسئول تغییر در این حالت وزارت ارتباطات نیست. نهادهای مرتبط باید حس اعتماد را به مردم بدهند.»
ولی از نظر «سید جعفر خورشاد»، مدیر پیام رسان سروش جلب اعتماد مردمی به محل قرارگیری سرورها بستگی دارد. او در گفت‌وگو با دیجیاتو توضیح می‌دهد:
«اگر امنیت اطلاعاتی مد نظر است باید توجه کرد درصد زیادی از مردم اطلاعات فناوری زیادی ندارند تا موضوع امنیت آی.تی و نرم افزاری برای آنها اهمیت داشته باشد. اعتماد مردمی به مختصات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و فضایی بستگی دارد که نرم افزارها قرار است در آن فعالیت کنند مثلا اگر سرورهای تلگرام به ایران وارد شود تحت این سوالات امنیتی قرار میگیرد.»
«حمایت‌ها کافی نیست»
برای سرمایه گذارانی که وارد کننده تکنولوژی هستند، رقابت با صاحبان تکنولوژی بسیار دشوارتر است، چون به جز حمایت‌های مالی نیاز به پشتیبانی‌های دولتی هم دارند.
وام 5 میلیارد تومانی با تسهیلات و تخفیف‌ها از حمایت‌های دولتی است که در کنار اختصاص یک‌سوم پهنای باند برای ترافیک مصرفی و فضای هم‌مکانی در دیتاسنترهای زیرساخت، شامل حال برخی از پیام رسان‌های داخلی شده است. درحالیکه مدیر پیام رسان بله به عدم دریافت وام 5 میلیارد تومانی اعتراض دارد، خورشاد دریافت وام را کافی نمی‌داند و می‌گوید:
«به عنوان حمایت وام 5 میلیاری تعلق میگیرد اما باید بگویند وام باید در کدام بستر و با چه ساز و کار تجارت الکترونیکی قرار گیرد تا در یک سال بتوانم 50 میلیارد عایدی داشته باشم.»
البته به نظر می‌رسد برخی از آنها به وام و تسهیلات ارائه شده قانع نیستند بلکه به دنبال حمایت انحصاری دولت هستند. خورشاد عدم فیلترینگ کانال های ارتباطی مجازی که جهرمی به آن عمل کرد را به حمایت از پیام رسانان خارجی تعبیر می‌کند:
«حرف آقای جهرمی درست است که پیام رسانان داخلی نتوانسته اند خود را جایگزین پیام رسان دیگری کنند اما باید پرسید چه چیزهایی را باهم مقایسه می‌کنند؟ پیام رسانی که ایشان و سایر دولتمردان پشت آن بوده‌اند را با پیام رسانی که از لحاظ تکنولوژیکی نوظهور هستند.»
او همچنین از عدم نظارت و حمایت دولت گلایه می‌کند و پیامد بررسی نشدن کارایی، امنیت نرم افزاری و فنی پیام رسان ها را برابر دانستن تمامی پیام رسان‌ها می‌داند: «اگر پیام رسانی دچار ضعف شود می‌گویند پیام رسان های ایرانی مشکل دارند ولی نمی‌گویند کدام پیام رسان بود.»
«انتظار بیشتر از ما بی‌انصافی است»
گفته می‌شود پیام رسانان داخلی در حدود 5 تا 6 میلیون کاربر دارند و مدیرعامل پیام رسان سروش نیز در گفتگو با دیجیاتو تعداد کاربران این پیام‌رسان را حدود 3 میلیون و 220 هزار کاربر عنوان می‌کند؛ رقمی که سروش را با اختلاف نسبت به رقبای داخلی‌اش جلوتر قرار داده است.
خورشاد در پاسخ به عدم موفقیت پیام رسانان داخلی نسبت به نمونه های خارجی تمامی جنبه‌‌ها را می‌سنجد؛ او قبول دارد که پیام رسان‌های داخلی نتوانسته‌اند جایگزین نمونه‌های خارجی شوند ولی معتقد است پیام رسان داخلی به نسبت فضا و ظرفیتی که در اختیار دارند عملکرد خوبی از خود نشان داده و انتظار بیشتر از آنها بی‌انصافی است.
خورشاد ادعای موفقیت پیام رسانان داخلی را اینطور ثابت می‌کند: «دو سالگی سروش با دوسالگی تلگرام قابل مقایسه نیست چون سروش بسیار جلوتر بود اما در چند سال اخیر تلگرام رشد زیادی داشت. اگر رشد منطقی را در نظر بگیریم موفقیت تعاریف و مقوله های دیگری دارد. سروش به نسبت فضا و چارچوبی که در اختیار داشت رشد بدی نداشته است.»
ضعف در دانش و تکنولوژی
پیام رسان‌های داخلی نسبت به نمونه های خارجی ضعف در تکنولوژی، ظاهر و تجربه کاربری، حتی ضعف پاسخگویی به مشتریان دارند. خورشاد که سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کند از فقدان منابع انسانی متخصص به عنوان مهمترین معضل پیش روی فعالان حوزه فناوری اطلاعات یاد می‌کند. به نظر او رفع مشکل نیروی متخصص بیشتر از اینکه برعهده نیروهای خصوصی باشد بر عهده دولت است: «هرچند این بحث زیرساختی و ملی است و نمی‌توان مسئولیت آن را مستقیما بر عهده دولت، وزارت علوم و وزارت ارتباطات دانست اما دولت باید این اکوسیستم به وجود بیاورد تا نیروی متخصص تربیت شود.»
ضعف در تکنولوژی بر کیفیت پیام رسانان تاثیر مستقیم دارد. موضوعی که جهرمی هم به آن اشاره کرده بود: «انتظار ندارم وقتی پیامی را برای کسی می‌فرستم پیامم گم شود.»
به گفته خورشاد، نمی‌توان انتظار داشت بخش خصوصی زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری را باهم تامین کند: «این امر شدنی نیست. در تمام دنیا شرکت های خصوصی بهترین خدمات را از سرویس دهندگان دریافت و شروع به کار می‌کنند اما در ایران چنین امکانی وجود ندارد. دیتا سنترهای ملی خدمات 24 ساعته در 7 روز هفته را ارائه نمی‌کنند و اگر چهارشنبه بعد از ظهر دیتا سنتر بسوزد تا شنبه صبح کسی نیست تا مشکل را رفع کند.»
ضعف‌های نرم افزاری و سخت افزاری، فقدان نیروهای متخصص و بطور کلی فراهم نبودن بستر پیشرفت برای فعالان حوزه فناوری ارتباطات حقیقتی است که همه به اذعان دارند و به همین دلیل پیام رسان های غیر ایرانی اقبال بیشتری برای پذیرفته شدن میان مردم دارند. هرچند بدست آوردن سهم بیشتر از بازار هدف نهایی فعالان داخلی است اما حذف رقبای خارجی با فیلتر کردن‌شان، انحصارگری و اثبات ناتوانی در رقابت با آنهاست، مسیری که در میان مردم پذیرفته شده نیست.
منبع:پایگاه خبری و تحلیلی دیجیاتو